Мақалада Қазақстан Республикасы өңірлерінде құрылыс материалдары кластерлерін қалыптастыру арқылы аймақтық тұрғын үй инфрақұрылымын экономикалық дамыту ерекшеліктеріне сипаттама беріледі және талдау жасалады. Зерттеу барысында құрылыс материалдары кластері мен аймақтық тұрғын үй инфрақұрылымын дамытудың экономикалық тиімділігі арасындағы байланысқа бағытталған зерттеулердің жетіспеушілігі анықталды. Осыған байланысты жетіспеушіліктің орнын құрылыс материалдары өнімдерін өндірудің едәуір көлемі шоғырланған ел ретінде Қазақстан өңірлері мысалында толықтыруға деген ғылыми қызығушылық арта түсетіні сөзсіз. Бұл мақаланың зерттеу мақсаты болып өңір экономикасы мысалында аймақтық тұрғын үй инфрақұрылымын дамытуды қамтамасыз ету үшін кластерлік бастамалар жүйесін енгізудің экономикалық тиімділігіне байланысты мәселелерді анықтау және оны пайдаланудың артықшылықтарын негіздеу табылады. Зерттеу құрылымы құрылыс материалдарының өндірісі саласын кластерлік дамытудың графикалық модельдерін және Қазақстандағы нарықтық жағдайларды көрсететін олармен байланысты проблемалардың типологиясын қамтиды. Зерттеу нәтижелері құрылыс материалдарының өндірісі саласының және тұтастай құрылыс индустриясының аймақтық даму стратегияларында кластерлік модельді пайдалану мүмкіндіктерін көрсетеді және тұрғын үй мәселелері мен қалалық инфрақұрылымды экономикалық дамыту сияқты бірқатар әлеуметтік мәселелерді шешу үшін кластерлеу жүйесін енгізудің маңыздылығын дәлелдейді.

https://doi.org/10.48081/YOTK1938

2024

Выпуск 1

In the modern world, the development of the economy of any country is closely linked to the sustainable development of regions. Social processes play a crucial role in the sustainable development of a region. Much attention is paid to these processes in scientific works on economics, politics, sociology and interdisciplinary studies. We have touched upon the economic aspects of social development of regions. When writing the article such methods of scientific cognition as system approach, comparative and statistical analysis were used. The data on average monthly wages were used. Taking into account the presence of other sources of income, we also analysed the data on nominal cash incomes of the population by regions. In the analysis we used average per capita indicators to adjust for differences in the population size of the regions. The comparison was carried out using the unevenness index. The calculations revealed that the unevenness of both indicators is growing, which does not correspond to the current trends of sustainable development. The importance of the problem of sustainable development of regions in terms of social development is obvious, so we believe that the results of the research conducted in this article can be used for further scientific developments.

https://doi.org/10.48081/ZDHP5375

2024

Выпуск 1

Currently, all processes take place in the context of the global integration of the financial structure, the financial systems of states are no exception. As we know, the level of development of a country depends on its institutions. Studying this issue, namely the adaptability of the financial system to the global actions of globalization, we clearly understand the need to consider this issue from focusing on the criterion of stress sustainability. The technological development of these systems within the global economy, of course, implies the diversification of its institutions, which specifically show possible options for setting goals by market participants, moreover, ways and costs in order to achieve these goals. Working in new conditions, market players set the rules of the game, they can be tacitly approved or tacitly applied. Thus, their effect is different for different players, that is, for someone positive, and for another negative. The financial system of the country is defined as the subject of the study. We used the following scientific methods. Namely, a comprehensive system approach, analysis and synthesis, scientific abstraction, dialectical method of cognition and others. We are confident that the conclusions will serve for further development, including theoretical, of the national financial system.

https://doi.org/10.48081/EASP4894

2024

Выпуск 1

In this article, the authors analyze the specifics of female entrepreneurship as a distinct phenomenon gaining momentum in the modern world. Women increasingly aspire to self-realization and economic independence, with entrepreneurship emerging as one of the strategies to achieve these goals. The article examines the key characteristics of women's labor in Kazakhstan, utilizing gender statistical data to explore the representation of women in the Kazakh labor market, the income levels of women and men, the number of female executives and female entrepreneurs, and the regional specifics of labor. The authors also propose to consider the results of a survey of female students majoring in economics at Kazakhstani universities. The survey revealed the level of preparedness of these young women for entrepreneurship. The collected data demonstrate that Kazakhstani girls do not perceive the presence of gender inequality in both the labor market and business. They do not take into account the lack of equal starting opportunities, the presence of institutional constraints on business activities, and gender stereotypes that limit the scale of female entrepreneurship in the country. It is crucial to note that the surveyed girls are willing to combine business activities with household chores, considering such a combination as organic and essential for Kazakhstani women, with family priorities outweighing business. *The article is prepared as part of Project Grant No. AP14871920.

https://doi.org/10.48081/KDFB9692

2024

Выпуск 1

The article examines the principles, methods, types, forms and models of interaction between the government and business in the implementation of socially significant projects. The research paper delves into the appraisal of institutions that enable the interaction between the state, society, and business. It further explores different models of interaction between business and government. Moreover, the academic study reveals an expert evaluation of the collaborative efforts between regional authorities, businesses, and the public. Throughout the scrutiny of the interaction between authorities and business structures, the study identifies priority areas for effectively addressing the primary issues in the region. It also assesses the level of competence and willingness of local authorities to engage in dialogue, their readiness to contribute to solving regional problems, and their involvement in public-private partnerships and anti-corruption initiatives. The interaction between the state and business is evaluated as a collection of power institutions and market management actors, representing a complex system of interconnected relationships and feedback loops. The comprehensive plan for the development of social projects covers all areas of regional life and is being implemented on the basis of the plan for its large-scale development, the creation of the Turkestan region and the transfer of the regional center to the city of Turkestan. It is of great social importance, that is, by building cooperation between the state and entrepreneurs, it is possible to direct the solution of the problems provided for in the "Social Code" of the Republic of Kazakhstan proposed in 2023. Selection of projects with a high potential of direct and indirect impact on socio-economic development of the region and creation of stable jobs was carried out.

https://doi.org/10.48081/MYKZ9560

2024

Выпуск 1

Әлеуметтік кәсіпкерлік 2 жыл ішінде өзін қоғамның өзекті мәселелерін шешудің өте тиімді тетігі ретінде көрсете алған кәсіпкерлік қызметтің жаңа түрі. Әлеуметтік кәсіпкерлік – бұл әлеуметтік мәселелерді шешуге және адамдардың өмір сүру сапасын жақсартуға бағытталған кәсіпкерлік қызметі. Соңғы жылдары бұл бағыт танымалдылыққа ие бола бастады, себебі ол коммерциялық табыс пен әлеуметтік маңыздылықты біріктірді. Әлеуметтік кәсіпкерлік мемлекетке тиімді, ол бюджет шығынын қысқартып, салмақты міндеттерді шешуге көмектеседі. Бұл мақалада әлеуметтік кәсіпкерліктің негізгі аспектілері, әлеуметтік кәсіпкерлердің санаттары, қаржылық мемлекеттік қолдау шаралары, сондай-ақ мемлекеттің әлеуметтік кәсіпкерлікті қаржылық емес қолдау жөніндегі іс-шаралары қарастырылды. Әлеуметтік кәсіпкерлікті қолдау халықтың осал топтарын жұмысқа орналастыру мәселесін жанама түрде шешуге, сондай-ақ әлеуметтік-бағдарланған өндіріс нарығы мен қызмет көрсету саласын дамытуды ынталандыруға мүмкіндік береді. Мақалада еліміздің әлеуметтік - экономикалық дамуына қосқан үлесін арттыру, сондай-ақ қоғамның әлеуметтік мәселелерін тиімді шешу мақсатында Қазақстандағы әлеуметтік кәсіпкерлікті қолдау және одан әрі дамыту үшін ұсынымдар беріледі. Жалпы, әлеуметтік кәсіпкерлік әлеуметтік мәселелерді шешуде және тұрақты және әділ қоғам құруда маңызды рөл атқарады.

https://doi.org/10.48081/PEHC6778

2024

Выпуск 1

Жұмыста Қазақстан Республикасының көлік-логистикалық жүйесі (КЛЖ), елдің халықаралық рейтингтердегі позициясы талданған. Мақалада авторлар логистиканың рейтингтік көрсеткіштері мен елдің көлік-логистикалық жүйесінің статистикалық көрсеткіштері арасындағы корреляциялық талдау әдісін қолданды. Көлік-логистика секторы Қазақстан экономикасының басты құрамдас бөлігі болып табылады, бұл шикізат пен жабдықтан бастап соңғы сатып алушыға дейін бүкіл өндірістік тізбек бойынша тауарларды уақтылы жеткізуді қамтамасыз ететін экономиканың қанайналым жүйесі. Қазақстан Еуразия континентінде халықаралық логистика тұрғысынан тиімді географиялық жағдайда, бұл Азия мен Еуропа арасындағы байланыстырушы буын ретінде ел үшін үлкен перспективалар ашады. Осылайша, Шығыс - Батыс және Солтүстік - Оңтүстік бағыттарында жүктердің транзитін жүзеге асырады. Сондықтан КЛЖ қызметі республика үшін өте маңызды. Мақалада экономиканың өсу қарқынына теріс әсер ететін Қазақстанның көлік-логистикалық жүйесінің негізгі мәселелері қарастырылған. Зерттеуде авторлар КЛЖ тұрақты дамуының негізгі факторларын жүйелеп, жақын арада көлік-логистика саласына әсер ететін тенденцияларды қарастырды. Елдің көлік инфрақұрылымының негізгі көрсеткіштері мен EMLI индексі арасындағы корреляциялық тәуелділікті анықтады, бұл елдің нәтижелерін халықаралық тәжірибенің үздіктерімен салыстыруға бағдарланудың негізділігін растайды.

https://doi.org/10.48081/XBEU5441

2024

Выпуск 1

Ғылыми мақаланың өзектілігінің негізделуі - ет өнеркәсібі Қазақстан экономикасы аграрлық секторының стратегиялық саласы болып табылатындығы, ол өз кезегінде азық-түлік қауіпсіздігі жүйесінің ажырамас бөлігі болып саналады. Етті мал шаруашылығындағы «ақылды» мал шаруашылығы жүйелерінің экономикалық тиімділігін зерттеудің бағыттарын нақтылау және гипотезаларды тұжырымдау мақсатында осы тақырып бойынша қолда бар ғылыми және ғылыми-техникалық әдебиеттерге шолу жасалды. Ресми бухгалтерлік есеп деректеріне сүйене отырып, авторлар мақалада жаңа технологияларды енгізуге дейінгі және одан кейінгі дамудың қазіргі жағдайын зерттеуді ұсынады. «Ақылды» технологияларды енгізгенге дейін және одан кейінгі шығындардың динамикасы мен құрылымдық құрамына, бағасына, өзіндік құнына, рентабельділігіне, етті бағыттағы ірі қара мал шаруашылықтары тұрғысынан салыстырмалы талдау жүргізілді. Еңбек өнімділігі, «ақылды» технологияларды енгізгенге дейінгі және одан кейінгі инвестициялардың қайтарымы бойынша салыстырмалы талдау жүргізілді, сондай-ақ малдың орташа тәуліктік өсімі салыстырылды. Авторлар ауыл шаруашылығын дамытудағы «ақылды» технологиялардың маңыздылығын атап өтеді.

https://doi.org/10.48081/JYOZ7222

2024

Выпуск 1

The article studies the main stages of formation and development of urban agglomerations in Kazakhstan. The general scientific dialectical method of cognition allowed to determine the stages of formation of urban agglomerations in general and the factors affecting their economic development. The system approach allowed to consider urban agglomerations as a set of interconnected and interdependent territories with a certain centre, i.e. as systems. The comparative approach enabled identifying common components of urban agglomerations' development stages. Studies have shown that urban agglomerations are a product of human activity. Urban agglomeration development varies according to the stage of development of a state, territory, national characteristics and other factors. It is a complex process influenced by a variety of factors, including economic, political, social, technological, innovative, cultural, environmental and other factors. Three stages of urban agglomeration development can be distinguished in Kazakhstan. These stages reflect the various regulatory and economic transformations that Kazakhstan's urban agglomerations have undergone.

https://doi.org/10.48081/FRRZ9540

2024

Выпуск 1

Зияткерлік капитал инновациялық қызметті ғылыми-зерттеу жұмыстарының қажетті деңгейімен қамтамасыз ете отырып, оның ресурстық негізі болып табылады, сонымен бірге, ғылыми-зерттеулер мен инновациялар саласын дамыту басқа салалардың дамуына мультипликативті әсер ету арқылы ел экономикасының жалпы өсуіне ықпал етеді. Қазіргі жағдайда мемлекеттің тиімділігі оның ғылыми-инновациялық секторының қызметі және оны басқарудың жаңа парадигмасына көшуге дайындығы және тұтастай алғанда, елдің дамуы үшін қажетті кадрлық, материалдық-техникалық, қаржылық, ұйымдастырушылық, ақпараттық және барлық басқа ресурстардың жиынтығын қамтитын зияткерлік әлеуеттің көрсеткіштерімен айқындалады. Мақалада зияткерлік капиталды бағалау әдістерінің негізгі топтары жүйелендіріліп, зияткерлік капитал құрылымын қалыптастыратын көрсеткіштерді бағалау әдіснамасын жетілдіру мәселелері талданды. Зияткерлік капитал құрылымын нақтылап, бағалау жүргізу үшін бірқатар әдіснамалық модельдер талданып, Қазақстан үшін «National Intellectual Capital Index» (NICI) моделі ең қолайлы деген ұсыныс жасалды. Оған басты себеп ретінде аталмыш үлгінің халықаралық басылымдарда кеңінен қолданылып, дамытылғандығы; үлкен деректер базасының қалыптастырылғандығы және модельдің өзектілігі, бұл модельде «Renewal Capital» (жаңартылатын капитал) көрсеткіші анықталған, оны зияткерлік капиталдың ұдайы өндірілу жүйесін бағалаушы көрсеткіш ретінде ұсынуға болатындығы негізделді.

https://doi.org/10.48081/KETN2980

2024

Выпуск 1