Аталған мақалада қаржылық ашықтық пен сенімділікті қамтамасыз етудегі ішкі аудит қызметтерінің рөлі мен маңызы бойынша жан-жақты талдау ұсынылған. Сонымен бірге, ішкі аудит қызметтері Қазақстан Республикасында бюджет қаражатын пайдаланудың ашықтығы мен тиімділігін арттыруға, сонымен қатар заңнама талаптары сақталуына ықпал етуші маңызды құрал ретінде айқындалған. Бұл ретте, зерттеу барысы аясында ішкі аудит қызметтерінің 2023 жылғы атқарған жұмыстарының негізгі қызмет нәтижелері бойынша талдау жасалып, аудиторлық іс-шараларды жүргізу барысында анықталған заң бұзушылықтардың сипаты мен көлеміне баса назар аударылып отыр. Осыған байланысты, ішкі аудит қызметтерімен аудиторлық іс-шараларды жүргізу нәтижесі бойынша жалпы сомасы 301,23 млрд теңге көлемін құрайтын қаржылық және рәсімдік бұзушылықтар анықталып, анықталған бұзушылықтарға байланысты қалпына келтірілген, өтелген, есепке алу бойынша көрсетіліп, сәйкестікке келтірілген қаражат көлемі нақты деректер негізінде ұсынылып отыр. Сонымен қатар, аталған мақалада ішкі аудит қызметтерімен жүргізілген аудиторлық іс-шаралар материалдарының сапасын бақылау бойынша нәтижелері бағаланып, ішкі аудит қызметтерінің мемлекеттік басқару тиімділігіне тигізетін оң әсері мен оның қаржылық тәртіпті нығайтудағы маңызы ерекше атап өтіледі.

https://doi.org/10.48081/NKHZ2303

2025

Выпуск 2

В данной статье рассматривается основные риски, с которыми сталкивается руководящий состав предприятия при принятии решения о реализации инвестиционного проекта, направленного на обновление основных производственных фондов. Для оценки рисков инвестиционного проект применяется метод имитационного моделирования, который позволяет не только оценивать степень влияния на результат проекта, но и учитывает такие факторы, как: изменение параметров рассматриваемого проекта, рассмотрение альтернативных сценариев, гибкость в принятии решения о реализации инвестиционного проекта и т.д. В своей хозяйственной деятельности предприятия часто сталкиваются с событиями, которые могут помешать реализации разработанных планов, на начальном этапе это не реальные проблемы, а лишь возможность наступления которых. Риски инвестиционных проектов в зависимости от финансовых рисков имеют несколько особенностей: долгосрочный характер проектов порождает увеличение степени неопределенности риска, необратимый характер вложенных средств, зависимость проектов от новых технологий порождает дополнительные виды риска, инвестиционные проекты требуют значительных финансовых вложений, ошибки в оценке рисков могут привести к серьезным финансовым потерям. Следовательно, инвестиционные риски являются комплексными и требуют всестороннего анализа на этапе планирования. Использование методов количественного и качественного анализа, сценарного планирования, имитационного моделирования позволяет минимизировать возможные потери и повысить вероятность успешной реализации проекта.

https://doi.org/10.48081/TTGU3566

2025

Выпуск 2

Бұл зерттеу Қазақстандағы уран өнеркәсібінің қазіргі жағдайын кешенді түрде талдау, оның негізгі даму үрдістерін анықтау және қазақстандық уранның экспорттық әлеуетін әлемдік сұраныс пен экономикалық факторлар тұрғысынан бағалауға бағытталған. Қазақстан табиғи уран өндіру көлемі бойынша әлемдік көшбасшылардың бірі болып табылады, сондықтан оның уран саласын дамыту мен экспорттық саясатын жетілдіру маңызды мәселелердің бірі болып қала береді. Зерттеу аясында Қазақстанның уран нарығындағы орнын нығайтуға мүмкіндік беретін негізгі факторлар қарастырылып, оның бәсекелестік артықшылықтары мен кездесетін кедергілері талданады. Жұмыста экономикалық-математикалық модельдеу әдістері, статистикалық талдау, экспорттық динамиканың орташа өлшенген индекстері қолданылды. Сонымен қатар, әлемдік уран нарығының құрылымдық өзгерістері мен Қазақстанның уран өнеркәсібіне ықпалы ғылыми және публицистикалық әдебиеттерге шолу жасау арқылы зерттелді. Зерттеу барысында халықаралық ұйымдардың статистикалық деректері мен әлемдік уран нарығының негізгі ойыншыларының көрсеткіштері қарастырылды. Ядролық энергетика саласындағы жаһандық үрдістер мен геосаяси факторлардың Қазақстанның уран өнеркәсібіне ықпалы кеңінен талданды. Уран өндірісіндегі жаңа технологиялар, олардың Қазақстандағы қолданылу мүмкіндіктері, сондай-ақ экспорттық саясатты жетілдіру жолдары қарастырылды. Қазақстанның әлемдік нарықтағы позициясын нығайту үшін ұсыныстар жасалды.Қазақстанның уран өндіру, өңдеу және экспорттау саласындағы қазіргі жағдайына талдау жасалды. Зерттеу нәтижесінде Қазақстанның табиғи уран жеткізудегі көшбасшылық рөлін сақтап отырғаны, алайда әлемдік сұраныс құрылымындағы өзгерістер, нарықтағы бәсекелестіктің артуы және өткізу нарықтарын әртараптандыру қажеттілігі сияқты мәселелердің туындап отырғаны анықталды. Сонымен қатар, Қытай, Франция, АҚШ, Ресей сынды ірі импорттаушы елдермен ынтымақтастықтың даму перспективалары қарастырылды. Қазақстанның уран саласын дамыту және оның экспорттық әлеуетін арттыру бағытында кешенді шаралар ұсыну зерттеудің басты нәтижелерінің бірі болып табылады.

https://doi.org/10.48081/FIGI6749

2025

Выпуск 2

В этом исследовании рассмотрены трудовые ценности и мотивация персонала в различных секторах экономики Казахстана, которая имеет огромное влияние на эффективность работы сотрудников. На основе обширного обзора литературы и анализа вторичных данных в работах казахстанских исследователей определены ключевые мотивационные факторы, которые подчеркивают баланс между материальными и нематериальными стимулами. Полученные данные свидетельствуют о том, что, хотя стабильность заработной платы остается важным фактором мотивации, все большее значение приобретают неденежные стимулы, такие как гибкий график работы, программы поощрения и возможности карьерного роста, особенно среди молодых сотрудников и ИТ-специалистов. Исследование также выявило влияние демографических факторов: молодые сотрудники уделяют внимание на карьерный рост и гибкость, в то время как сотрудники cтаршего возраста отдают предпочтение гарантированной работе и стабильному доходу. Исследование также показывает, что доверие и благоприятная рабочая среда имеют решающее значение для повышения мотивации. В исследовании подчеркивается необходимость того, чтобы организации применяли разнобразные стратегии мотивации, учитывающие эти различные предпочтения, обеспечивая повышение вовлеченности сотрудников, снижение текучести кадров и повышение производительности труда. Представленные рекомендации могут быть использованы руководителями и HR-специалистами для оптимизации мотивационной политики на предприятиях.

https://doi.org/10.48081/HNGD3658

2025

Выпуск 2

Бұл мақалада шығынсыздықты талдаудың пәндік саласы мен компоненттік құрамы (CVP талдау), оның кәсіпорынды басқаруға арналған функционалдығы қарастырылады. Бұл әдіс шығын мәндерін, өнімді сату (өндіру) көлемін және пайданы болжауға көмектеседі. Зерттеудің мақсатты бағыты болып кәсіпорынның даму бағыттарын негіздеу үшін шығынсыздықты талдаудың құралдары мен функционалдық мүмкіндіктерін пайдалану табылады. Шығынсыздық теориясының мақсаты көрсетілген, CVP талдауының тақырыптық бағыттары жүйеленген, оның мазмұнын көрсететін төрт тәсіл бөліп көрсетілген, келесідей пәндік саланың негізгі элементтерінің мазмұны ашылған: маржалық кірістің, қамту ставкаларының, шығынсыздық нүктесінің (рентабельділік шегі), қаржылық беріктік қорының және жұмыс тұтқасының. Ауыл шаруашылығы ұйымының мысалында шығынсыздыққа талдау жүргізілді, оның шаруашылық қызметінің табыстылығын арттыру бағыттары негізделді. CVP талдауының қызметтік мүмкіндігін кеңейту және ауыл шаруашылық ұйымының қызметін болжау үшін сезімталдықты талдауды, қаржылық нәтижелерді жоспарлау матрицасы және шығынсыздықты басқару, сондай-ақ басқару шешімдерін қабылдау кезінде пайда табудың балама нұсқаларын таңдау үшін сценарийлік әдісті қолдану ұсынылды. Кәсіпорынның шығынсыз қызметіне талдау және болжау жүргізудегі қиындықтар анықталды, олар "директ-костинг" жүйесі бойынша шығындарды есептеудің нормативтік-құқықтық реттелмеуімен, маржалық кірісті есептеу әдістемесімен және басқарушылық есепке алу жүйесін қалыптастырумен байланысты.

https://doi.org/10.48081/JLCC9020

2025

Выпуск 2

В данной работе авторы рассматривают современное состояние и проблемы развития зеленой экономики в Казахстане. Современное развитие «зеленой» экономики стало одним из важнейших направлений устойчивого развития страны. Авторы рассмотрели понятие «зеленой экономики», проанализировали основные показатели измерения зеленой экономики, зарубежный опыт ее развития. Стоит отметить, что в период кризиса многие страны пережили рецессию и серьезные потери рабочих мест и, как следствие, активно искали новые формы экономического развития. В Казахстане принята «Концепция перехода страны к зеленой экономике», целью которой является увеличение доли возобновляемых источников энергии в производстве электроэнергии. Авторы также приводят основные этапы развития «зеленой экономики». Проанализирован индекс развития зеленой экономики, который имеет самый высокий индекс зеленого роста с показателем 77,53 из 100 баллов, в то время как у Казахстана он составляет 54,29 балла. Индекс зеленого развития Казахстана значительно отстает от швейцарского индекса. Авторы рассматривают развитие зеленых финансов в Казахстане, которое осуществляется посредством выпуска в стране инструментов зеленого финансирования. На сегодняшний день наблюдается снижение зеленых кредитов и облигаций в 2023 году по сравнению с 2021 годом: зеленые кредиты с 28,41 млрд. тенге в 2021 году снизились до 0 в октябре 2023 года, а зеленые облигации сократились на 30,5 млрд. тенге за анализируемый период. Авторы, помимо преимуществ развития зеленой экономики, отметили риски и проблемы, которые возникают при реализации перехода страны к зеленой экономике.

https://doi.org/10.48081/TZVO6949

2025

Выпуск 2

Современные тренды в инновационном предпринимательстве обуславливают наличие гибкой модели управления жизненным циклом для быстрого реагирования на внешние и внутренние изменения. В статье раскрывается координация жизненного цикла в цифровой экосистеме бизнеса как управление информационным пространством, которое предполагает расширение возможностей управления предприятием, а также устранение затратоемких и неэкологичных этапов. Автор рассматривает управление жизненным циклом продукта в современном его понимании, в условиях цифровой экономики. Трансформация этапов жизненного цикла приводит к созданию самоуправляемой системы. Таким образом, управление жизненным циклом продукта в инновационном предпринимательстве сводится к быстрой адаптации к изменениям бизнес-процессов и бизнес-моделей, контролю над выполнением стратегических планов. Исследования показали, что в казахстанской практике освоение цифровых решений в оптимизации жизненного цикла начинается с внедрения комплексной информационной системы, на базе которой происходит дальнейшая автоматизация бизнес-процессов. Адаптация применения инновационных подходов в управлении жизненным циклом происходит в мелкомасштабных проектах, поэтому расширение сфер применения технологий на разных этапах позволило бы увеличить охват автоматизированных процессов, что повысит эффективность деятельности предприятия.

https://doi.org/10.48081/CRKV3058

2025

Выпуск 2

Мақалада Қазақстан Республикасының мұнай кәсіпорындарында кадрлық әлеуетті қалыптастыру және дамыту ерекшеліктері қарастырылады. Мұнайгаз кәсіпорындарының бәсекеге қабілеттілігі өндірістерді үнемі техникалық қайта жарақтандырумен ғана емес, сонымен қатар компанияның табысты даму факторы болып табылатын тиімді кадр саясатымен де анықталады. Ғылыми мақаланың мақсаты -Қазақстанның мұнай саласындағы кадрлық әлеуеттің ағымдағы жай-күйіне талдау жүргізу, негізгі проблемаларды анықтау және салалық дамудың қазіргі заманғы сын-қатерлері мен басымдықтарын ескере отырып, оны нығайту бағыттарын ұсыну. Саланың кадрлық құрамының ағымдағы жай-күйі талданады, білікті мамандардың жетіспеушілігімен байланысты негізгі проблемалар анықталады. Мұнай секторының тұрақты дамуын қамтамасыз етуде мемлекеттік саясаттың, білім беру мекемелерінің және персоналды даярлаудың корпоративтік бағдарламаларының рөліне ерекше назар аударылады. Елдің мұнай компанияларының бәсекеге қабілеттілігі мен технологиялық тұрақтылығын арттыру үшін қызметкерлерді даярлау және олардың біліктілігін арттыру жүйесін жетілдіру жөнінде ұсыныстар келтіріледі. Кілтті сөздер: кадр әлеуеті, мұнай өнеркәсібі, адам ресурстары, кәсіби оқыту, кадрлар даярлау, персоналды басқару

https://doi.org/10.48081/DQYX5380

2025

Выпуск 2

Цель исследования – рассмотреть проблемы неравенства в распределении результатов экономического роста через динамику валового внутреннего продукта (ВВП), структуру ВВП по доходам, соотношение доходов и богатства наиболее и наименее обеспеченных групп населения, заработной платы. Задачи исследования: рассмотреть динамику и соотношение ВНД и ВВП Казахстана; изучить тенденции в распределении доходов и чистого богатства между 10% наиболее и 50% наименее обеспеченными группами населения; проанализировать структуру образования доходов по факторам производства в ВВП и по видам экономической деятельности; рассмотреть региональные различия в соотношениях медианной и средней заработной платы, медианного и среднего номинально дохода населения. Методы исследования: описательная статистика, структурный, ретроспективный анализ. Основные результаты и выводы получены на основе показателей темпов роста ВВП, валового национального дохода (ВНД),, среднегодовых темпов роста физического объема валового регионального продукта (ВРП), структуры вознаграждения на факторы производства, динамики доходов и распределения чистого богатства между 10% наиболее обеспеченных и 50% наименее обеспеченными группами населения. Сделан вывод, что рост неравенства определяет риски для экономического роста и социальной стабильности общества в Казахстане, а снижение неравенства трудовых доходов является важным фактором снижения бедности и неравенства в целом.

https://doi.org/10.48081/RNAQ9607

2025

Выпуск 2

In the context of intensified competition between the banking sector, the issues of increasing the competitiveness of banks as the main link in the financial sector of the economy are of particular importance, which is associated with the processes of globalization and digitalization of the economy, the growth of financial institutions. Based on this, this article discusses the main methods for assessing the competitiveness of the banking system in the context of further financial globalization and discloses the features of the methods used in our country. As a result, it was concluded that most domestic and foreign methods do not take into account all aspects of the competitiveness of commercial banks. And also, not all methods can be used by banks and interested parties, since most methods are based on inaccessible information. Recommendations on the determination of a composite indicator of the competitiveness of a commercial bank are offered. The purpose of this research is to examine the primary methods for assessing the competitiveness of commercial banks, along with their respective advantages and disadvantages. Currently, no single method exists for evaluating bank competitiveness. Thus, identifying and applying a comprehensive methodology for assessing the competitiveness of a commercial bank is highly relevant—one that would analyze the bank's key operational areas and serve as a universal tool for financial market stakeholders. Methodology: the article uses the methods of comparative analysis, systematization and classification.

https://doi.org/10.48081/TTVL3502

2025

Выпуск 2