Целью данной статьи является проведение тщательного библиометрического анализа, на основе существующих исследований в данной области и выделение доминирующих трендов. Тема давно изучается в экономической литературе и имеет особое значение для экономического и социального развития любой страны. Ежегодно во многих странах, включая и Казахстан, растет доля населения старшего возраста. С увеличением продолжительности жизни, получателей пенсий растет и нагрузка на бюджет, государственные социальные органы и медицинские услуги. Все это обуславливает необходимость исследовании по данному вопросу. В результате анализ показал всесторонний обзор состояния исследований в этой области, включая публикационную активность, географический охват, известные журналы и наиболее часто используемые ключевые слова. Для достижения данной цели, были выдвинуты следующие вопросы: 1. Каково состояние научного интереса к теме социальной защиты населения старшего возраста? 2. Какие страны, журналы, ключевые слова входят в число лидеров? Результаты этого исследования показывают, что социальная защита пожилых во всем мире представляет значительный интерес для обсуждения и исследований. Однако необходимы дальнейшие исследования с более подробным учетом роста числа пожилого населения.

https://doi.org/10.48081/OGRR2112

2024

Выпуск 4

Развитие национальной экономики характеризуется постоянно возрастающими темпами добычи и потребления энергетических ресурсов, в том числе и углеводородных, что вызывает увеличение антропогенного и промышленного воздействия на экологические параметры нефтедобывающих регионов. Нерациональное и неэффективное использование добываемого углеводородного сырья ведет к истощению и загрязнению природной среды различными видами отходов, возникающих в процессе добычи и переработки. Каждый год добывается огромное количество различных видов минеральных ресурсов, относящихся к категории невозобновляемых. Однако извлеченные минерально-сырьевые ресурсы, в том числе нефтегазовые, задействованные в производственных циклах, используются с очень низкой эффективностью. Сырьевая база ограничена теми размерами запасов, которые обнаружены к настоящему времени. Повышение эффективности использования сырья может обеспечить только ресурсосберегающее природопользование, базирующееся на комплексности переработки с учетом формировании региональных нефтехимических кластеров. В работе применены методы индукции и дедукции, диалектические методы познания, экономико-статистический и сравнительный анализ. Гипотеза исследования заключается в том, что внедрение ресурсосберегающих технологий комплексной переработки нефтегазовых ресурсов даст возможность преодолеть сырьевую направленность путем развития нефтегазоперерабатывающих и нефтехимических производств, что позволит перевести нефтегазовый комплекс на рельсы зеленой экономики. Ұлттық экономиканың дамуы энергетикалық ресурстарды, оның ішінде көмірсутектерді өндіру мен тұтынудың үнемі өсіп келе жатқан қарқынымен сипатталады, бұл мұнай өндіретін аймақтардың қоршаған ортасына антропогендік және техногендік жүктеменің артуына әкеледі. Өндірілетін көмірсутек шикізатын ұтымсыз және тиімсіз пайдалану, өндіру және қайта өңдеу процесінде туындайтын қалдықтардың әртүрлі түрлерімен табиғи ортаның сарқылуына және ластануына әкеледі. Жыл сайын қалпына келмейтін санатқа жататын минералды ресурстардың көптеген түрлері өндіріледі. Алайда, өндірілген минералды-шикізат ресурстары, оның ішінде өндірістік циклдерге қатысатын мұнай-газ ресурстары өте төмен пайдалылықта қолданылады. Шикізаттың ресурстық базасы осы уақытқа дейін табылған қорлардың мөлшерімен шектелген. Осыған байланысты қоғамның үдемелі орнықты дамуын қамтамасыз етудің неғұрлым ұтымды жолы шикізатты кешенді пайдалану және өңірлік мұнай-химия кластерлерін қалыптастыру қағидаттарына негізделген дамудың ресурс үнемдеуші түрі болып табылады. Салыстырмалы талдау, индукция және дедукция әдістері, танымның диалектикалық әдістері, экономикалық-статистикалық және салыстырмалы талдау қолданылды. Зерттеу гипотезасы мұнай-газ ресурстарын кешенді өңдеудің ресурстарды үнемдеу технологияларын енгізу мұнай-газ өңдеу және мұнай-химия өндірістерін дамыту жолымен шикізат бағытын еңсеруге мүмкіндік береді, бұл мұнай-газ кешенін жасыл экономика рельстеріне ауыстыруға мүмкіндік береді. The development of the national economy is characterized by constantly increasing rates of production and consumption of energy resources, including hydrocarbons, which causes an increase in anthropogenic and industrial impact on the environmental parameters of oil-producing regions. Irrational and ineffective use of extracted hydrocarbon raw materials leads to depletion and pollution of the natural environment with various types of waste generated during production and processing. Every year, a huge number of different types of mineral resources classified as non-renewable are mined. However, extracted mineral resources, including oil and gas, involved in production cycles, are used with very low efficiency. The raw material base is limited by the size of reserves that have been discovered to date. Increased efficiency in the use of raw materials can only be ensured by resource-saving nature management, based on the complexity of processing, taking into account the formation of regional petrochemical clusters. The work uses methods of induction and deduction, dialectical methods of cognition, economic-statistical and comparative analysis. The research hypothesis is that the introduction of resource-saving technologies for the integrated processing of oil and gas resources will make it possible to overcome the raw material orientation through the development of oil and gas refining and petrochemical industries, which will allow the oil and gas complex to be transferred to the green economy.

https://doi.org/10.48081/UDNX2883

2024

Выпуск 4

Изучение вопросов инвестиционного потенциала и устойчивого развития бизнеса всегда актуальны. Улучшение инвестиционного климата страны обеспечивает стабильное функционирование ее регионов и устойчивое развитие экономики. Необходимость исследования западных регионов Казахстана обусловлено их экономическим потенциалом. Добыча богатых залежей нефти и газа сопровождается значительным ущербом окружающей среды и затрагивает вопросы устойчивого развития бизнеса. Исследование преследует цель анализа потенциала экономического развития и устойчивого развития бизнеса в западных регионов РК. Основной фокус исследования сосредоточено на Актюбинский, Атырауский, Западно-Казахстанский и Мангистауские области. Авторами рассматривается связь между инвестициями и экономическим развитием страны, изучили динамику предприятий западных регионов за пять лет. Проведен анализ структуры предприятий по форме собственности, объемы инвестиций в основной капитал и их распределение по отраслям. Также были исследованы причины отставания социально-экономического развития западных регионов. Результаты исследования показывают недостаточное развитие промышленности, малой инвестиционной активности в несырьевые отрасли. В исследовании отмечается, что иностранные инвестиции в основном направлены на нефтегазовый сектор экономики РК, что сопровождается нехваткой финансирования других секторов. Учитывая аспект экологических проблем, вызванных добычей и переработкой сырья в работе, подчеркивается важность интеграции принципов устойчивого развития в инвестиционную политику регионов РК.

https://doi.org/10.48081/XLEX4494

2024

Выпуск 4

Бұл мақалада Қазақстандағы әлеуметтік кәсіпкерліктің құрылымы, оның аймақтық ерекшеліктеріне және қызмет түрлері бойынша бөлінуіне талдау жасалған. Әлеуметтік кәсіпкерлік, әсіресе жаһандық өзгерістер мен әлеуметтік теңсіздіктің өсуі жағдайында, қоғамның әлеуметтік, экономикалық және экологиялық мәселелерді шешудің маңызды құралы ретінде қарастырылады. Авторлар Қазақстан Республикасының әлеуметтік кәсіпкерлік реестрінен алынған мәліметтерге талдау жүргізіп, осының нәтижесінде кәсіпорындардың төрт негізгі санаты анықталып, олардың әрқайсысының міндеттері мен бағыттары көрсетілді. Қазақстандағы әлеуметтік кәсіпкерлердің отбасы, балалық шақ, білім беру және қоршаған ортаны қорғауға байланысты әлеуметтік бастамаларға жоғарғы қызығушылықты көрсетеді. Сондай-ақ, мақалада әлеуметтік кәсіпкерлікті дамытудағы аймақтық айырмашылықтар қарастырылып, мұндағы әлеуметтік кәсіпорындардың көпшілігі ірі қалаларда шоғырланғаны, ал ауылдық аймақтардың мұндай кәсіпорындармен аз қамтылғаны анықталды. Еліміздің шалғай аймақтардағы әлеуметтік кәсіпорындардың қаржылық қолдаудың аздығы, сондай-ақ, инфрақұрылымның төмен деңгейі, ресурстардың шектеулігі және тағы басқа кедергілері ерекше атап өтілген. Сонымен қатар, тұрақты даму мақсаттарына қол жеткізу, өңірлік теңсіздікті жою және мемлекет халқының әл ауқатын жақсарту үшін әлеуметтік осал топтармен жұмыс істейтін кәсіпорындарға мемлекеттік қолдау шараларын одан әрі дамыту қажеттілігі көрсетіледі.

https://doi.org/10.48081/AKAO9321

2024

Выпуск 4

Бүгінгі бәсекелестік жағдайында бренд жай ғана атау ғана емес, ол өнімге бірегейлік қосатын, тұтынушылардың қабылдауымен қалыптасатын және тұтынушылардың өнім таңдауында бағыт-бағдар беретін шаруашылық субъектісі болып табылады. Бренд - бұл бизнес пен тұтынушы арасындағы қарым-қатынасты жасайтын және қалыптастыратын құрал. Сонымен қатар, бүгінде бизнестің зияткерлік капиталы саналатын брендтер өнімнен тәуелсіз коммерциялық құрылымға айналды. Сондықтан, кәсіпкерлер үшін бренд пен брендинг процестері бүкіл бизнестің қатысуын талап ететін бірқатар әрекеттерді талап етеді. Зерттеудің мақсаты бренд ұғымын, оның функцияларын және бренд құрылымын түсіндіріп, жаһандық брендтердің бренд құндылықтарын бағалау болып табылады. Зерттеу әдістемесі әдіснамалық жалпылау және жүйелік талдау тұрғысынан негізделеді. Зерттеуде брендтің жай ғана атау емес, ол басқаруды қажет ететін актив екеніне назар аударылады. Әлемдегі жаһандық брендтердің құндылықтары және олардың құндылықтарындағы өзгерістер қарастырылды. Зерттеу нәтижесінде қазіргі бәсекелес заманда бренд жасау өте қиын деп айтуға болады. Бұл тәртіпті жұмыс пен брендті дұрыс басқаруды талап етеді. Бренд табысты болуы үшін ол бәсекелестерден ерекшеленуі және тұтынушымен анық орналасуы керек. Брендті басқарудағы бірінші әрекет брендті тұтынушы санасында орналастыру болып табылады. Бәсекелестіктің күшеюіне байланысты компаниялар ұзақ уақыт бойы өмір сүру үшін инновациялар енгізіп, нарықтағы позицияларын жаңа өнімдермен үнемі нығайтуы керек.

https://doi.org/10.48081/VXRD8286

2024

Выпуск 4

In the context of the rapid development of digital technologies, the banking sector of Kazakhstan must adapt to new realities. This article examines the impact of digital transformation on the HR policy and financial efficiency of second-tier banks. The aim of the research is to identify key trends in human resource management driven by digitalization and to assess their consequences for the banking sector. The primary areas of focus involve analyzing the implementation of digital technologies in HR processes, including recruitment automation, personnel management, and the application of big data for performance analysis. Additionally, the study examines remote training platforms and evolving competency requirements for employees in response to the shift toward digital business models. The scientific significance of this research is rooted in the systematic organization of knowledge regarding the impacts of digital transformation and the discovery of innovative approaches to human resource management. Its practical relevance is reflected in the recommendations provided to banks for adapting HR policies to evolving conditions, with the goal of improving competitiveness and operational efficiency. Moreover, this study makes a valuable contribution by offering practical guidance to HR professionals in second-tier banks, equipping them with tools to more effectively understand and navigate digital transformation processes while optimizing human resource management. It underscores the importance of fostering digital competencies, automating HR functions, and establishing flexible work models to meet contemporary challenges.

https://doi.org/10.48081/NMXA9511

2024

Выпуск 4

Туризм – жоғары өсу әлеуеті және одан әрі даму перспективалары бар әлемдік экономиканың негізгі секторларының бірі. Әлемдік экономика дамуының қазіргі кезеңінде туризм индустриясы барған сайын маңызды орын алады, аймақтық туристік нарықтар барған сайын елеулі үлес қосуда. Алайда, көбінесе өте тиімді орналасуы, бай табиғи әлеуеті және қалыптасқан көрікті жерлері бар өңірлер бұл салаға инвестиция тартуға қауқарсыз. Мақала аймақтық деңгейде туристік дестинация нарығын басқару ерекшеліктерін зерттеуге арналған. Туризм индустриясын дамыту үшін қазіргі заманғы менеджмент теориясын және жалпы ғылыми зерттеу әдістерін қолдану авторға туристік қызметтердің жағдайын бағалауға, Қазақстан Республикасындағы нарық және оның дамуының негізгі мәселелерін анықтауға, туристік қызметтер нарығын басқару деңгейлерін сипаттау және әдістерін талдауға, аймақтық деңгейде туризмді басқару тиімділігін арттырудың маңыздылығын дәлелдеуге мүмкіндік берді. Автор аймақтық деңгейдегі құзыретті басқару жүйесі аймақтық деңгейде туристік ағынның, кіріс және жұмыспен қамту көрсеткіштерінің ағынын қамтамасыз етіп қана қоймай, сонымен қатар кеңістікті теңестіруде маңызды рөл атқаратын бөлінген тарту нүктелерін қалыптастыруға мүмкіндік беретінін көрсетіп қана қоймай, елде қалыптасқан асимметрия, нарықтың жоғары маусымдылығы және туристік өнімнің сапасына қатысты мәселелерді шешуде негізгі рөл атқаратынын анықтайды.

https://doi.org/10.48081/VDMO9755

2024

Выпуск 4

Currently, digital transformation in the sphere of logistics activities has reached a new level. Logistics organisations in the context of the Republic of Kazakhstan are also striving to optimise business processes at the level of their enterprises by resorting to the implementation of advanced digital technologies. This article examines the impact of digital solutions on the performance of logistics organisations in Kazakhstan through regression analysis. The target data was collected within the framework of the dissertation research on the topic: "Digital Transformation of functioning of the logistical centres of the Republic of Kazakhstan on the basis of the Fulfillment Concept". Type of activity of the respondent companies: logistics, trade, production, distribution, transport services, warehousing and storage services. The Introduction section deals with the description of digital technologies in logistics by different authors as well as the logistics performance indicators. In the Results and discussion section, the regression analysis revealed the best P-values, which are the result of the impact of digital technologies (independent variables X) on logistics performance indicators (dependent variables Y). The quality of the obtained P-values was then assessed by comparing F with Significance F. The Conclusion section summarises the study and identifies future perspectives and potentials from this research paper. Keywords: digital technologies, logistics performance indicators, logistics, regression analysis, Republic of Kazakhstan. .

https://doi.org/10.48081/URYB4762

2024

Выпуск 4

Қазіргі әлемде ұлттық экономиканың өсуі негізінен кәсіпкерлік қызметтің инновациялық даму деңгейімен анықталады. Инновацияны елемейтін кәсіпкерлік, мәні бойынша, өзгермелі нарықтық жағдайдағы неғұрлым серпінді бәсекелестер алдында қорғансыз. Инновациялық кәсіпкерлікті дамыту жоспарларын қалыптастырудың негізі - сыртқы орта мен сыртқы ортаның өзгермелі жағдайларына бейімделуді қамтамасыз ететін басқару жүйесі арасындағы өзара іс-қимыл болып табылады. Дәл осы жерде инновациялық кәсіпкерлікті дамытудың нақты анықталған стратегиясы көмекке келеді. Осы мақаланың мақсаты туризм саласындағы жастар кәсіпкерлігін дамытудың ағымдағы жай-күйін талдауға қолданыстағы тәсілдерді жан-жақты талдау жүргізу негізінде туризм саласындағы инновациялық кәсіпкерлікті дамыту стратегиясының моделін әзірлеу болып табылады. Талдау кезінде ғылыми абстракцияның, талдау мен синтездің, топтастырудың және жүйелік тәсілдің, графикалық әдістің және статистикалық пен кластерлік талдау әдістерінің жалпы ғылыми әдістері қолданылды. Зерттеу нәтижесі туризм саласындағы жастар кәсіпкерлігін дамытудың ағымдағы жағдайын бағалау, туризм саласындағы инновациялық кәсіпкерлікті дамыту стратегиясының авторлық теориялық моделі тұжырымдалды. Бұл зерттеулерді кәсіпкерлікті дамыту, стратегиялық және инновациялық даму мәселелерін зерттейтін ғалымдар, жұмыс істеп тұрған кәсіпкерлер, сондай-ақ өз құзыретінде кәсіпкерлікті тұтастай дамыту мәселелері бар мемлекеттік құрылымдар пайдалана алады.

https://doi.org/10.48081/QVUT8980

2024

Выпуск 4

Данная статья освещает современное состояние транспортно-логистической отрасли Казахстана, динамику показателей за прошедшие десять лет и основные тенденции развития. Представлена структура объемов пассажира и грузовых перевозок по видам транспорта, а также изменение этих показателей в сравнении с предыдущим периодом, доли видов транспорта по итогам 2023 года, где основные перевозки осуществляются железнодорожным транспортом. Проанализированы объемы перевозок по всем видам транспорта, где основная доля из-за экономической эффективности приходится к трубопроводному и железнодорожному транспорту. Несмотря на то, что Казахстан за последние 15 лет инвестировал в данную отрасль 35 млрд долларов и имеются прогнозы, что доля транспорта и логистики в ВВП Казахстана вырастет с 6,2% в 2022 году до 9% к 2025 году. Решение вышеуказанных проблем видится в виде обновления и капитального ремонта через крупные инвестиционные вложения. Касательно логистического направления выявлена высокая необходимость в создании и развитии логистической инфраструктуры через региональные центры логистики. Проведенные исследования по общему рейтингу в Индексе эффективности логистики Logistics performance index (LPI) свидетельствуют, что позиция Казахстана снизилась в сравнение с 2018 годом и переместилась на 79 позицию.

https://doi.org/10.48081/IIAK6647

2024

Выпуск 4