Астық нарығы агроөнеркәсіптік кешеннің негізгі элементі болып табылады және елдің азық-түлік қауіпсіздігі мен экономикалық дамуын қамтамасыз етуде маңызды рөл атқарады. Нарықтық қатынастар элементтерін кең қамту және астық шаруашылығының ғана емес, сонымен бірге елдің бүкіл агроөнеркәсіптік кешенінің жұмысына айтарлықтай әсер ету астық нарығын ауылшаруашылық өнімдерінің, шикізат пен азық-түліктің басқа нарықтары үшін дамудың репрезентативті моделі ретінде қарастыруға мүмкіндік береді. Бұл мақалада астық нарығының құрылымы мен қызметін зерттеу үшін қолданылатын негізгі экономикалық теориялар мен тұжырымдамалар талданады. Сұраныс пен ұсынысты анықтайтын факторларға, сондай-ақ институттар мен мемлекеттік саясаттың рөліне ерекше назар аударылады. Ауыл шаруашылығы нарықтарының, атап айтқанда астық нарықтарының ерекшелігін түсіну өндірістің маусымдылығы, табиғи жағдайларға тәуелділік, сұраныс пен ұсыныстың төмен икемділігі, сондай-ақ мемлекеттік реттеу сияқты факторларды ескеруді талап ететіні көрсетілген. Зерттеу нәтижелері микро және макроэкономикалық факторларды, сондай-ақ нарықтың әртүрлі сегменттерінің жұмыс істеу ерекшеліктерін ескеретін астық нарығын талдауға кешенді көзқарас қажеттілігі туралы қорытынды жасауға мүмкіндік береді. Осы мақалада келтірілген теориялық білімді жүйелеу астық секторын дамытудың тиімді стратегияларын әзірлеуге, оның бәсекеге қабілеттілігін арттыруға және азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған әрі қарайғы зерттеулер үшін негіз бола алады. Әрі қарай зерттеу перспективалары астық нарығының жұмыс істеуіне нақты факторлардың әсерін терең талдаумен, нарықтық конъюнктураны болжауға мүмкіндік беретін экономикалық-математикалық модельдерді әзірлеумен, сондай-ақ мемлекеттік реттеудің

10.48081/MVTJ5610

2025

Выпуск 3

В данной статье рассматриваются ключевые аспекты формирования эффективной системы управления рисками в малом и среднем бизнесе (МСП) Республики Казахстан в контексте ускоряющейся цифровизации экономики. Исследование базируется на обобщении официальной статистической информации за период 2019–2024 годов, отражающей динамику развития сектора МСП: рост доли в валовом внутреннем продукте, увеличение уровня занятости, расширение предпринимательской активности и повышение налоговых поступлений. Отдельное внимание уделено влиянию цифровой трансформации, включая развитие электронного правительства, внедрение онлайн-сервисов, мобильных платформ, облачных решений и искусственного интеллекта, на экономическую среду, в которой функционируют субъекты МСП. На основании анализа текущих цифровых тенденций и уязвимостей, связанных с использованием цифровых инструментов, в работе предложена концептуальная модель цифрово ориентированной системы управления рисками, ориентированная на потребности и возможности малых и средних предприятий. В данной модели учтены особенности казахстанского предпринимательского ландшафта, в том числе ограниченность ресурсов, уровень цифровой зрелости и необходимость обеспечения информационной безопасности. Предложенные подходы включают цифровую диагностику угроз, предиктивную аналитику, автоматизированный мониторинг ключевых рисков и меры по управлению киберрисками. В результате авторы приходят к выводу о необходимости стратегической интеграции цифровых технологий в процессы риск-менеджмента для обеспечения устойчивости МСП в условиях нестабильной внешней среды и высокой степени технологических изменений. Цифровизация, наряду с эффективной системой управления рисками, рассматривается как неотъемлемое условие устойчивого и безопасного развития предпринимательства в Казахстане.

10.48081/QCED3151

2025

Выпуск 3

Современные тенденции устойчивого развития и возрастающее внимание к вопросам экологии, социальной ответственности и эффективного корпоративного управления определяют необходимость пересмотра подходов к обеспечению конкурентоспособности предприятий. В данной статье рассматриваются теоретические аспекты перехода компаний к бизнес-моделям, основанным на принципах устойчивого развития. В условиях глобальных экологических и социальных вызовов предприятия сталкиваются с необходимостью адаптации своих стратегий для обеспечения долгосрочной конкурентоспособности. Основное внимание уделяется ключевым компонентам устойчивого развития, таким как экология, социальная ответственность и эффективное управление. Авторами предложена теоретическая модель, демонстрирующая, как реализация ESG-принципов может укрепить позиции компании на рынке, повысить доверие заинтересованных сторон и обеспечить долгосрочную устойчивость. Отдельное внимание уделено корпоративной культуре, роли заинтересованных сторон, а также институциональной поддержке устойчивых практик. В заключение подчеркивается важность системного подхода к внедрению принципов устойчивого развития, что позволяет компаниям не только минимизировать риски, но и раскрывать новые возможности для роста в условиях меняющегося рынка. Статья направлена на углубление понимания значимости устойчивых бизнес-моделей для достижения стратегических целей предприятий.

10.48081/VUVZ8657

2025

Выпуск 3

Устойчивое развитие Казахстана охватывает все сферы и отрасли народного хозяйства. Вовлеченность страны и субъектов хозяйствования подвергается мониторингу как со стороны международных агентств и организаций, так и отечественных структур. Степень достижения Целей устойчивого развития на макро и микро уровне осуществляется с использованием разнообразного наборов индикаторов, что приводит к различным показателям и выводам. Вопрос исследования методологии оценки ESG-критериев посредством сопоставимых данных, регулируемых стандартизированными критериями и надежной измерительной платформой выходит на передний план. На текущий момент отчётность ESG не имеет единого глобального стандарта. Нефинансовая отчетность является объектом исследования не только на национальном, но и международном уровне. Отсутствие универсальной системы отчетности ESG создает путаницу для компаний, пытающихся согласовать раскрытие информации об устойчивом развитии с многочисленными правилами и нормативными актами. В статье представлено описание подходов к оценке устойчивого развития компаний международных агентств, ESG-рейтинг Казахстана различных агентств, сравнительный анализ международных стандартов качества и стандартов глобальной инициативы по отчетности, национальных стандартов и международных стандартов финансовой отчетности. Сделаны выводы о необходимости разработки собственной системы управления ESG посредством национальных стандартов, гармонизации национальных стандартов с международными.

10.48081/NUYK1522

2025

Выпуск 3

Банк саласын цифрландыру тенденцияға айналдырып, төлем әдістері мен жүйелерінің цифрлық трансформациясы қаржылық қызметтерде үлкен өзгерістер тудыруда. Бұл зерттеуде цифрландырудың Қазақстандағы төлем құралдарына әсері зерттеліп, тенденцияларға, маңызды факторларға және осы өзгерістің қаржы индустриясы үшін салдарына ерекше назар аударылады. Қазақстандық қаржы институттары цифрлық банкингті, мобильді қосымшаларды, онлайн-банкинг платформаларын және финтех шешімдерін енгізу арқылы оңай қол жетімді және тиімді банктік қызметтерге деген қажеттіліктің артуына бейімделуде. Қазақстанда цифрлық банкингтің қалай жүріп жатқаны, қолма-қол ақшасыз транзакциялардың қалай кең таралғаны және цифрлық төлем жүйелері операциялық тиімділік пен қаржылық ашықтықты қалай арттыра алатыны қарастырылады. Зерттеу үшін пайдаланылған статистика 2020 және 2024 жылдар аралығында цифрлық төлем шешімдері, төлем тапсырмалары және төлем карталары сияқты төлем құралдарының айтарлықтай өскенін көрсетеді. Банктер мен тұтынушылардың қаржылық өзара әрекеттесу тәсілін өзгертумен қатар, бұл өзгеріс банк саласының өнертапқыштық және өзара байланысты инфрақұрылымға көшуін жеңілдетті. Цифрлық банкинг экожүйесінің болашақтағы ықтимал сценарийлері мен кеңірек экономикалық салдары туралы түсінік берумен қатар, мақалада Қазақстанның банк секторын цифрлық трансформациялаудағы ағымдағы тенденциялар, кедергілер мен мүмкіндіктер қарастырылады.

10.48081/FHJJ4703

2025

Выпуск 3

Бұл мақалада ұйымның экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелері қарастырылып, Ақтөбе халықаралық әуежайының қызметі мысалында талдау жүргізілді. Зерттеу барысында кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы, инфрақұрылымдық жағдайы, кадрлық әлеуеті және сыртқы қауіптерге бейімділігі сарапталды. Сонымен қатар, ұйымның экономикалық қауіпсіздігіне әсер ететін негізгі факторлар анықталып, SWOT-талдау арқылы оның әлсіз және күшті жақтары, мүмкіндіктері мен қауіптері жүйеленді. Авторлар экономикалық қауіпсіздікті нығайту мақсатында нақты ұсыныстар әзірледі. Атап айтқанда, табыс көздерін әртараптандыру, цифрлық технологияларды енгізу, кадрлық саясатты жетілдіру және тәуекелдерді басқару жүйесін күшейту жолдары ұсынылды.. Зерттеу объектісі ретінде Ақтөбе облысындағы «Әлия Молдағұлова халықаралық аэропорты» акционерлік қоғамы қарастырылады. Зерттеу нәтижесінде Ақтөбе халықаралық әуежайының экономикалық қауіпсіздік деңгейі орташа деп бағаланды. Қаржылық тұрақтылық белгілі бір дәрежеде қамтамасыз етілгенімен, табыс құрылымының жолаушылар ағынына тәуелділігі ұйымды сыртқы экономикалық әсерлерге осал етеді. Инфрақұрылымның бір бөлігі жаңартылғанымен, техникалық құрал-жабдықтардың ескіруі операциялық тәуекелдерді арттырады. Сонымен қатар, жоғары білікті мамандардың жетіспеушілігі мен кадр тұрақсыздығы кадрлық қауіпсіздіктің әлсіз тұсы ретінде анықталды. Зерттеу барысында ақпараттық технологиялардың жеткіліксіздігі мен цифрлық жүйелердің толық енгізілмеуі де қауіп факторлары ретінде белгіленді. Нәтижесінде, табысты әртараптандыру, цифрландыруды жеделдету, кадрлық саясатты күшейту және тәуекелдерді басқару жүйесін жетілдіру сияқты нақты шаралар ұсынылды.

10.48081/OVPJ5875

2025

Выпуск 3

The article examines the state of financial integration and banking cooperation of the EAEU countries in detail, with emphasis on the major challenges to creating a common financial and banking market. It takes into account important differences in legislative regulation, the level of capitalization of banks and stock markets, and the heterogeneity of economic development of the member states. We focus on the dynamics of banking assets, the degree of capitalization of stock markets, and credit conditions, and we also take into account the influence of economic and political factors on integration. The paper continues to study possible areas for enhanced financial cooperation, like the elimination of legal hurdles, the harmonization of regulatory standards, transparency in the financial sector, and promoting conditions for attracting private and foreign investment. The findings of this research could serve as a groundwork for further strengthening of economic relations within the framework of the EAEU and promoting financial integration.

10.48081/SDAV6345

2025

Выпуск 3

Сегодня экономическое неравенство продолжает усиливаться не только в отдельных странах, но и на мировом уровне. Большую роль в решении проблем экономического неравенства играет государство и меры, принимаемые им для снижения его уровня. В статье проводится анализ основных показателей и коэффициентов, характеризующие экономическое неравенства в Казахстане. Авторами на основание результатов анализа были выявлены причины экономического неравенства, и предложены меры со стороны государства по сокращению уровня экономического неравенства в стране. В статье представлен обзор литературы, который определяет неравенство в виде результата неравномерности распределения доходов между разными группами населения. Для оценки уровня неравенства используются множество показателей, основные из которых - коэффициент фондов или децильный коэффициент дифференциации и коэффициент Джини. При анализе экономического неравенства в Казахстане авторами рассмотрены показатели дифференциации доходов населения, такие как уровень бедности, объемы реальных денежных доходов и расходов в разрезе регионов. Авторами проведена оценка коэффициентов фондов и концентрации доходов, которые показали на значительное неравенство, так как половина населения страны контролирует лишь треть всех доходов. По итогам исследования авторами предложены меры по сокращению экономического неравенства со стороны государства.

10.48081/FWVJ7300

2025

Выпуск 3

HELICICULTURE IN KAZAKHSTAN: ECONOMIC ASPECTS AND DEVELOPMENT PROSPECTS The relevance of the topic is due to the growing interest in snail farming, which is actively developing at the global level; it is aimed at rearing and processing snails (recycling). Due to the existing demand for products in the food, pharmaceutical and cosmetic industries, snail farming is successfully developing. This stimulates interest in the new area, offering possible prospects for its growth and implementation in the economy of Kazakhstan. The purpose of the article is to explore the economic aspects and possibilities of the formation and development of this industry. Important aspects include relatively low start-up costs, the possibility of producing and processing environmentally friendly products, as well as the existing demand for the range abroad. The article highlights the problems that hinder the development of the industry, conducts a SWOT analysis, and shows the experience of near and far abroad countries. The nutritional characteristics of snails were also studied in comparison with other animals, and a description of the resource and environmental costs associated with producing 1 kg of protein was provided. The models that can help in the formation and development of snail farming were presented by the authors. They can be comprehensive and take into account both economic, technological and organizational aspects. For the effective implementation of business models, it is necessary to develop: infrastructure (statutory and regulatory requirements, including certification, transport and logistics); a training program for farmers; a scheme for attracting investment and transferring technologies; processing optimization; marketing strategies; links between science, research institutes and production. As a conclusion, it was determined that heliceculture in Kazakhstan can contribute to the diversification of the rural economy and the product variety, and has the potential to become a promising export sector.

10.48081/WJYI4165

2025

Выпуск 3

В представленной статье рассматривается потенциал геймификации как инструмента развития стратегического мышления у менеджеров разного уровня в современных организациях. С быстрым внедрением игровых механик в бизнес-практику возникает потребность в глубоких исследованиях влияния геймификации на принятие решений, лидерские качества и инновационное мышление. Автор обращает внимание на бизнес-симуляторы и кейс-стади (в частности, FLIGBY), способные воспроизводить реальные бизнес-ситуации и формировать у участников комплексное восприятие проблем и путей их решения. Основной аргумент исследования строится на том, что геймификация, благодаря интерактивным сценариям и элементам соревнования, способствует более высокому уровню вовлеченности и мотивации, что положительно отражается на когнитивных процессах, необходимых для стратегического анализа и прогнозирования. Методологическую основу работы составляют сравнительный анализ нескольких бизнес-симуляторов (HumanCapital.kz Business Game, BizSim.kz, Catalyst Kazakhstan, The Business Strategy Game) и углубленное исследование кейса FLIGBY, в котором делается акцент на оценке лидерских качеств и навыках управления командой. Также в исследовании применяются психологические и когнитивные теории мотивации, позволяющие выявить механизмы, лежащие в основе улучшения когнитивных навыков. Практическая значимость статьи проявляется в рекомендациях по интеграции подобных симуляторов в корпоративные программы обучения и развития, что особенно актуально в рамках национальной инициативы «Цифровой Казахстан» и в условиях глобальной конкуренции. Итоги и выводы работы свидетельствуют о том, что использование геймификации в образовательном и бизнес-контексте способствует формированию стратегического мышления, а также развивает умения принимать взвешенные решения в условиях неопределенности и стремительных изменений внешней среды.

10.48081/XUTM2953

2025

Выпуск 3