Қоғамдық тамақтану саласы әр адамның және жалпы қазіргі қоғамның өмірінде үлкен рөл атқарады. Қоғамдық тамақтану көптеген әлеуметтік-экономикалық мәселелерді шешуге ықпал етеді. Елдің азық-түлік ресурстарын тиімді пайдалануға көмектеседі, халыққа денсаулықты, өнімді еңбекті және сапалы оқуды сақтау үшін қажетті сапалы тамақтануды қамтамасыз етеді; бос уақытты тиімді пайдалануға мүмкіндік береді, бұл қазіргі кезде адамдардың әлеуметтік өмірінің маңызды факторы болып табылады. Тамақтану саласы өте бәсекеге қабілетті, осыған байланысты осы нарыққа қатысушылардың басты міндеті бәсекелестерден күресте жеңіске жететін сапалы өнім жасау болып табылады. Мақалада тұтынушылардың қанағаттануына және коммерциялық табысқа жетуге бағытталған өнімді өндіру мен жылжытуды басқарудың негізгі құралы ретінде қоғамдық тамақтандыру маркетингінің маңыздылығы анықталады. Маркетингтік қызметтің негізгі міндеті ретінде, соның ішінде клиенттерді тарту және ұстап қалу, оң имидж құру және кәсіпорынның кірістілігін арттыру. Статистикалық деректерді қоса алғанда, Қазақстандағы қоғамдық тамақтану нарығының жай-күйі мен даму динамикасына ерекше назар аударылады, өңірлік ерекшеліктер де өзгеруде. Тұтынушылардың сұранысына әсер ететін негізгі факторлар атап өтілді және тиімді маркетингтік стратегияларды әзірлеу үшін бағыттар ұсынылды. Жұмыс төмен нарық жағдайында кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін арттыру үшін маркетингке кешенді көзқарасты қабылдауды талап етеді.

https://doi.org/10.48081/TGVF9175

2025

Выпуск 1

Статья посвящена вопросам инвестиционной привлекательности регионов Казахстана и анализу инструментов, способствующих их сбалансированному экономическому развитию. Авторами был проведен обзор зарубежных и отечественных источников по вопросам повышения уровня инвестиционного климата в стране. Целью исследования является изучение инвестиционного климата Казахстана, и выявление особенностей, влияющих на уровень инвестиционной привлекательности регионов. Методы исследования включает использование кластерного подхода для группировки регионов по уровню инвестиционной привлекательности, статистический анализ и сравнительный анализ инвестиционный поток по регионам. Авторами проведен анализ инвестиционных вложений как по Казахстану в целом, так и по регионам. Оригинальность исследования заключается в применении кластерного подхода для интеграции инвестиционного потенциала регионов с учетом экспортной ориентированности и отраслевой специализации. Выделены ключевые кластеры с предложением мер для оптимизации их инвестиционной привлекательности. Результаты исследования показывают, что инвестиции концентрируются в крупных мегаполисах и сырьевых регионах, тогда как менее развитые регионы требуют дополнительных стимулов. Применение кластерного подхода позволяет создавать конкурентную бизнес-среду и привлекать инвестиции в различные секторы экономики с учетом особенностей регионов.

https://doi.org/10.48081/ZDLB6331

2025

Выпуск 1

Personal values play an important role as basic principles that guide people's behavior and decision-making. And professional commitment contributes to the continuation of the profession through active participation in the effectiveness of the organization. Therefore, this study examines the relationship between personal values and professional obligations of employees in the management of healthcare organizations. The purpose of the study is to study the relationship between personal values and professional obligations of employees working in healthcare organizations in Turkestan. The research work was carried out by a descriptive method and survey tools were used. Data were collected from Ahmet Yasawi clinic located in Turkestan city and Talgat clinics for comparative analysis. 384 employees participated in the survey. SPSS 23.0 software was used for data analysis, and reliability indicators were evaluated using Cronbach's Alpha. The research results show that personal values and professional obligations have a direct impact on employee productivity and effective management of the organization. In addition, the importance of human resource management strategies in healthcare organizations was also determined during the research. Therefore, the results of the research can be the basis for the formation of proposals aimed at improving the personnel management system of medical institutions and increasing efficiency in the field of health care.

https://doi.org/10.48081/HFGI2951

2025

Выпуск 1

ҚР ЭКОНОМИКАСЫН ТҰРАҚТЫ ДАМУЫТУДАҒЫ ЦИФРЛАНДЫРУДЫҢ РӨЛІ Мақалада, цифрлық технологияларды енгізудің артықшылықтары және олардың мемлекеттің экономикалық өсуіне әсері қарастырылды. Бүгінгі таңда цифрландыру жаһандық күн тәртібіне кіретін әлеуметтік-экономикалық дамудың маңызды құрамдас бөлігі ретінде қарастырылуда. Экономиканы цифрландыру үрдістерін зерттеу 2020 жылы басталған, цифрлық технологиялардың маңыздылығын көрсеткен және әртүрлі елдердегі бірқатар әлеуметтік-экономикалық мәселелерді ашқан COVID-19 пандемиясына байланысты ерекше назар аударды. Цифрландыру экономиканың тұрақты дамуына қол жеткізу факторы ретінде бағаланады. Мақаланың мақсаты - қоғамдық өмірдің барлық салаларын, әсіресе экономиканың маңызды салаларында цифрландыруды енгізу мәселелерін қарастыру. Цифрлық технологияларды енгізу міндеті кез келген елдің, атап айтқанда Қазақстан Республикасының экономикалық даму қарқынын жеделдету және соның салдарынан ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану есебінен халықтың әл-ауқатын жақсарту, сондай-ақ ел экономикасының дамудың мүлдем жаңа сатысына көшуін барынша аз шығындармен қамтамасыз ету болып табылады. Мақсатқа жету үшін зерттеудің әртүрлі әдістері пайдаланылды, зерттелетін мәселе бойынша теориялық және практикалық деректерді жіктеу және жүйелеу; нормативтік-құқықтық базаны талдау, Қазақстанда ақпараттық ресурстарды пайдаланудың ағымдағы жай-күйі туралы статистикалық деректерді талдау және негізгі проблемалар мен сын-қатерлерді анықтау; СВОТ-талдау жасалды. Мақаланың қорытындылары экономикалық өсуді ынталандыру үшін АКТ саласының кейбір мәселелері және цифрландыруды қарқындату бойынша ұсыныстардың маңыздылығы анықталды. РОЛЬ ЦИФРОВИЗАЦИИ В УСТОЙЧИВОМ РАЗВИТИИ ЭКОНОМИКИ РК В статье рассмотрены преимущества внедрения цифровых технологий и их влияние на экономический рост государства. Сегодня цифровизация рассматривается как важнейшая составляющая социально-экономического развития, входящая в глобальную повестку дня. Исследование тенденций цифровизации экономики привлекло особое внимание в связи с пандемией COVID-19, которая началась в 2020 году, продемонстрировала важность цифровых технологий и выявила ряд социально-экономических проблем в разных странах. Цифровизация оценивается как фактор достижения устойчивого развития экономики. Цель статьи - рассмотреть вопросы внедрения цифровизации во всех сферах общественной жизни, особенно в важнейших отраслях экономики. Задачей внедрения цифровых технологий является ускорение темпов экономического развития любой страны, в частности Республики Казахстан, и, как следствие, улучшение благосостояния населения за счет использования информационно-коммуникационных технологий, а также обеспечение перехода экономики страны на совершенно новую ступень развития с минимальными затратами. Для достижения цели использовались различные методы исследования, классификация и систематизация теоретических и практических данных по исследуемой проблеме; анализ нормативно-правовой базы, анализ статистических данных о текущем состоянии использования информационных ресурсов в Казахстане и выявление основных проблем и вызовов; СВОТ-анализ. Выводы статьи - выявлены некоторые проблемы отрасли ИКТ для стимулирования экономического роста и важность предложений по интенсификации цифровизации. THE ROLE OF DIGITALIZATION IN THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF THE ECONOMY OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN In the article, the advantages of the introduction of digital technologies and their impact on the economic growth of the state were considered. Today, digitalization is considered as an important component of socio-economic development, which is included in the global agenda. The study of trends in the digitalization of the economy attracted special attention in connection with the COVID-19 pandemic, which began in 2020, demonstrated the importance of digital technologies and revealed a number of socio-economic problems in different countries. Digitalization is assessed as a factor in achieving sustainable economic development. The purpose of the article is to consider the issues of introducing digitalization in all spheres of public life, especially in the most important sectors of the economy. The task of introducing digital technologies is to accelerate the pace of economic development of any country, in particular the Republic of Kazakhstan, and, as a result, to improve the well-being of the population through the use of information and communication technologies, as well as to ensure the transition of the country's economy to a completely new stage of development with minimal costs. To achieve the goal, various research methods were used, classification and systematization of theoretical and practical data on the problem under study; analysis of the regulatory framework, analysis of statistical data on the current state of use of information resources in Kazakhstan and identification of key problems and challenges; SWOT analysis was carried out. Conclusions of the article some problems of the ICT industry to stimulate economic growth and the importance of proposals for intensifying digitalization were identified.

https://doi.org/10.48081/VNMJ2943

2025

Выпуск 1

Мақалада Қазақстандағы NEET-жастардың, яғни жұмыс істемейтін, оқымайтын және кәсіптік даярлықтың қандайда бір нысандарына қатыспайтын әлеуметтік осал жастардың мәселелері қарастырылады. Мемлекеттік жастар саясатының өзгерістеріне, сонын ішінде жастар жасының 35 жасқа дейін ұлғаюына қарамастан, NEET-жастар үлесінің өсуімен зертеудің өзектілігі анықталады. Зерттеудің мақсаты NEET-жастар санатының қалыптасуына әсер ететін факторлар мен өңірлік ерекшеліктерін ескере отырып, олардың Қазақстандағы ағымдағы жай-күйін талдау болып табылады. Берілген зерттеу Ұлттық статистика бюросының, «Талдау» ақпараттық-талдау жүйесінің ресми деректеріне негізделді. Мақалада Қазақстанда NEET-жастардың әлеуметтік-экономикалық бейнесіне кешенді талдау жүргізілді. Мақалада авторлармен NEET деңгейіндегі өңірлік айырмалықтар егжей-тегжейлі қарастырылып, жастардың білім беру және еңбек процестеріне қосылуына кедергі келтіретін басты себептер көрсетілген. Зерттеу нәтижелері жастардың әртүрлі санаттарымен жеке жұмыс істеуге, олардың ерекшеліктерін ескеруге және кәсіптік оқыту мен жұмысқа орналастыру бағдарламаларын дамытуға бағытталған мемлекеттік саясатты қайта қарау қажеттілігін көрсетеді. Жүргізілген зерттеу нәтижелерінің құндылығы NEET жастардың қалыптасуының құрылымдық себептерін түсінуге ықпал етіп, осы топты әлеуметтік қолдаудың тиімді шараларын әзірлеу мен еңбек нарығының талаптарына бейімдеу үшін пайдалануы мүмкін.

https://doi.org/10.48081/LHHC9144

2025

Выпуск 1

Ключевую роль разработке стратегии устойчивого развития сельских территорий и повышения их социально-экономической конкурентоспособности играет необходимость использования системного научного подхода в выявлении ключевых факторов формирования организационно-экономического потенциала сельских территорий, в том числе через развитие сельского туризма. Целью данного исследования является систематизация научно-методических подходов к формированию и эффективному использованию организационно-экономического потенциала сельских территорий через развитие сельского туризма. Авторы статьи рассматривают сельский туризм как современный драйвер развития сельских территорий, способный обеспечить диверсификацию использования их экономического потенциала через мультипликативное воздействие как на экономику через привлечение инвестиций и создание новых рабочих мест, так и на социально-культурную экосистему сельских поселений. Кроме того, современные тренды развития туристкой отрасли демонстрируют повышенный интерес к экологическому и культурно-познавательному туризму, агротуризму, этнографическим маршрутам и другим видам отдыха на сельских территориях, которые могут динамично развиваться при наличии соответствующего ресурсного обеспечения сельских территорий, включая наличие природно-ресурсной, инфраструктурной базы, кадрового потенциала, благоприятной институциональной среды и инвестиционного климата, а также эффективных механизмов комплексной и системной государственной поддержки устойчивого развития сельских территорий. Таким образом, развитие туристической деятельности с учетом экономических возможностей в сельской местности имеет свою неоспоримую актуальность.

https://doi.org/10.48081/XXYN6919

2025

Выпуск 1

This article explores methods for measuring food security, covering both global and regional contexts. It highlights the contribution of leading international organisations in support of food security at the global and national levels. By analysing different indicators, the authors propose the hypothesis that there are common approaches to food security in different countries, highlighting the lack of a universal concept that would unify these indicators into a single system. In the context of continued growth of the world's population, the need to strengthen innovative approaches to improve the efficiency of the agricultural sector becomes evident. This includes optimising global food value chains, minimising food loss and waste, and ensuring access to food for all who suffer from hunger and malnutrition. Many actors in the international community support the idea that hunger can be solved for future generations and are working together to achieve this ambitious goal. Additionally, it's worth pointing out that coordinated action at all levels, from local to international, is critical to achieving global food security. In this context, the role of technology and innovation becomes even more important, including the development of sustainable agro-technologies, improved processing and storage methods, and the adoption of digital technologies to anticipate and manage risks in the agricultural sector. Joint efforts at the international level, including the sharing of knowledge and best practices, are key to building a sustainable and inclusive food security system capable of meeting the challenges of the future. There was a need for productivity agricultural systems worldwide and to reduce the generation of agricultural waste. Restorative agricultural practices must be holistically and comprehensively implemented and food systems, including both food production and consumption, must be restorative.

https://doi.org/10.48081/RRVX7228

2025

Выпуск 1

Настоящая статья нацелена на актуализацию вопросов взаимодействия рынков труда и высшего образования, трудоустройства выпускников вузов, повышения качества подготовки кадров в контексте усиления практической значимости приобретаемых знаний. Рассмотрен пример Германии по развитию дуального обучения, об эффективности дуальной системы обучения также свидетельствуют примеры развития систем профессионального образования в Европейских государствах – Австрии, Греции, Италии, Испании, Швеции, Румынии. Необходимой предпосылкой успешного развития вуза, повышения его конкурентоспособности является совершенствование механизма взаимодействия высшего образования и бизнеса, обучение студентов в соответствии с требованиями рынка труда, включение учебного заведения в инновационный и перспективные интеграционные объединения. Методология статьи базируется на сочетании качественных и количественных методов исследования. Для анализа взаимодействия системы образования и рынка труда были проведены систематический обзор литературы, опрос представителей стейкхолдеров. Рассмотрены ключевые функции системы образования в развитии человеческого капитала. В данной статье предложены пути и основные формы взаимодействия вузов и предприятий. Самым очевидным показателем эффективности взаимодействия учебных заведений и предприятий является трудоустройство выпускников вузов. В целях укрепления взаимосвязей бизнеса и сферы высшего образования необходимо тесное взаимодействие местных органов власти, бизнеса и образовательных учреждений.

https://doi.org/10.48081/AWRJ5795

2025

Выпуск 1

Высокое качество жизни граждан является важным фактором развития местного сообщества и ведет к снижению воздействия острых социальных проблем. Повышение качества жизни, является обобщающей формой выражения экономического роста в современных условиях хозяйствования, под которым понимается долговременное изменение уровня реального объема производства относительно естественного значения, вызванное развитием человеческого капитала на основе внедрения в производство высоких технологий. Статья посвящена анализу уровня жизни населения, наиболее ёмко характеризующего степень и ретроспективную динамику степени межрегионального расслоения по ряду социально-экономических показателей. Динамика показателя демонстрирует сохранение межрегиональных социально-экономических противоречий в развитии, что связано с формированием экспортно-ресурсной системы развития экономики. Регионами-драйверами национального развития являются ресурсодобывающие Атырауская, Мангистауская и Карагандинская области, а также города республиканского значения: Шымкент, Астана и Алматы, и основные миграционные потоки направлены в сторону данных регионов. Решение миграционной проблемы страны лежит в направлении диверсификации экономики регионов с ресурсно-экспортной модели к экспортно-инновационной, с уклоном в перерабатывающий сектор. И приоритет в формировании новых точек роста должен отдаваться южным регионам с высоким человеческим потенциалом, а также северу страны, так как они более выгодно расположены по отношению к крупнейшим потенциальным рынкам сбыта

https://doi.org/10.48081/CTGF3346

2025

Выпуск 1

Ғылыми мақала тақырыбының өзектілігі цифрлық технологиялар саласындағы жетістіктердің электрондық коммерцияның пайда болуы мен дамуына алып келетін әлемдік экономикалық жүйеге өсіп келе жатқан әсеріне байланысты туындап отыр. Қазақстан Республикасының Үкіметі цифрландыру бойынша ұлттық жобаны іске асыру шеңберінде ақпараттық-коммуникациялық технологиялар инфрақұрылымын дамыту бойынша қабылдап жатқан шаралар электрондық коммерция нарығын қалыптастыруға ықпал етті. Мақаланың мақсаты - электрондық коммерция нарығын қалыптастыруды талдау негізінде Қазақстан экономикасын цифрландыру жағдайында оны дамыту тетіктерін әзірлеу болып табылады. Бүгінгі таңда электрондық сауда тауарлар мен қызметтерді сатып алудың ыңғайлы тәсілі ғана емес, сонымен қатар халықаралық бизнес пен сауда үшін маңызды құрал болып табылады. Қазіргі экономиканы қызметтің тиімділігін едәуір арттыруға ықпал ететін IT технологияларын қолданбай елестету мүмкін емес. Әлемдік экономикада интернет-қызметтерді қолдану электрондық сауда деп аталатын жаңа форматтың пайда болуына ықпал етті. Интернетте іс жүргізу кәсіпкерлер үшін өте тиімді, өйткені бұл өндіріс шығындарын азайтуға көмектеседі және келісімшарттарға қол қою үшін қосымша шығындарды және әлеуетті тұтынушымен тікелей физикалық байланыстарға уақытты қажет етпейді. Зерттеуді жүргізу үшін салыстырмалы, статистикалық, математикалық талдаулар, ғылыми зерттеулер мен мақалаларды талдау және жалпылау әдістері қолданылды.

https://doi.org/10.48081/HJNU9606

2025

Выпуск 1