Высокое качество жизни граждан является важным фактором развития местного сообщества и ведет к снижению воздействия острых социальных проблем. Повышение качества жизни, является обобщающей формой выражения экономического роста в современных условиях хозяйствования, под которым понимается долговременное изменение уровня реального объема производства относительно естественного значения, вызванное развитием человеческого капитала на основе внедрения в производство высоких технологий. Статья посвящена анализу уровня жизни населения, наиболее ёмко характеризующего степень и ретроспективную динамику степени межрегионального расслоения по ряду социально-экономических показателей. Динамика показателя демонстрирует сохранение межрегиональных социально-экономических противоречий в развитии, что связано с формированием экспортно-ресурсной системы развития экономики. Регионами-драйверами национального развития являются ресурсодобывающие Атырауская, Мангистауская и Карагандинская области, а также города республиканского значения: Шымкент, Астана и Алматы, и основные миграционные потоки направлены в сторону данных регионов. Решение миграционной проблемы страны лежит в направлении диверсификации экономики регионов с ресурсно-экспортной модели к экспортно-инновационной, с уклоном в перерабатывающий сектор. И приоритет в формировании новых точек роста должен отдаваться южным регионам с высоким человеческим потенциалом, а также северу страны, так как они более выгодно расположены по отношению к крупнейшим потенциальным рынкам сбыта

https://doi.org/10.48081/CTGF3346

2025

Выпуск 1

Ғылыми мақала тақырыбының өзектілігі цифрлық технологиялар саласындағы жетістіктердің электрондық коммерцияның пайда болуы мен дамуына алып келетін әлемдік экономикалық жүйеге өсіп келе жатқан әсеріне байланысты туындап отыр. Қазақстан Республикасының Үкіметі цифрландыру бойынша ұлттық жобаны іске асыру шеңберінде ақпараттық-коммуникациялық технологиялар инфрақұрылымын дамыту бойынша қабылдап жатқан шаралар электрондық коммерция нарығын қалыптастыруға ықпал етті. Мақаланың мақсаты - электрондық коммерция нарығын қалыптастыруды талдау негізінде Қазақстан экономикасын цифрландыру жағдайында оны дамыту тетіктерін әзірлеу болып табылады. Бүгінгі таңда электрондық сауда тауарлар мен қызметтерді сатып алудың ыңғайлы тәсілі ғана емес, сонымен қатар халықаралық бизнес пен сауда үшін маңызды құрал болып табылады. Қазіргі экономиканы қызметтің тиімділігін едәуір арттыруға ықпал ететін IT технологияларын қолданбай елестету мүмкін емес. Әлемдік экономикада интернет-қызметтерді қолдану электрондық сауда деп аталатын жаңа форматтың пайда болуына ықпал етті. Интернетте іс жүргізу кәсіпкерлер үшін өте тиімді, өйткені бұл өндіріс шығындарын азайтуға көмектеседі және келісімшарттарға қол қою үшін қосымша шығындарды және әлеуетті тұтынушымен тікелей физикалық байланыстарға уақытты қажет етпейді. Зерттеуді жүргізу үшін салыстырмалы, статистикалық, математикалық талдаулар, ғылыми зерттеулер мен мақалаларды талдау және жалпылау әдістері қолданылды.

https://doi.org/10.48081/HJNU9606

2025

Выпуск 1

The article highlights various aspects that influence the dynamics and development of social entrepreneurship in the Republic of Kazakhstan. The author considers factors including internal and external variables that influence this type of entrepreneurial activity. The role of the business community, support from the state and society as a whole, as well as the creation of conditions for overcoming the challenges faced by social entrepreneurs are analyzed. The article presents the justification of the importance of these factors for the integration of social entrepreneurship into the economic and social structure of Kazakhstan and the solution of social problems. Indicators related to internal and external factors contributing to the development of social entrepreneurship were proposed. Also considered were the self-employed in Kazakhstan, who can be involved in projects or businesses with a social orientation. For a more accurate analysis, the context related to the economic conditions and characteristics of the specific area of self-employment must be taken into account, so other factors that influence the income of the self-employed should be considered. As part of the study, a forecast was performed using forecasting techniques. Based on the results of the regression analysis, recommendations were proposed to improve the employment income of self-employed providing social entrepreneurship services which include certain management strategies. From the conducted regression analysis the key factors influencing the development of social entrepreneurship (SE) in the Republic of Kazakhstan were identified and recommendations were given.

https://doi.org/10.48081/IFUO8057

2025

Выпуск 1

Кәсіпкерлік - тұрақты азаматтық қоғамның негізі және барлық қазақстандықтардың әл-ауқаты оның дамуына байланысты. Кәсіпкерлік халықтың көпшілігінің экономикалық белсенділігін қолдап қана қоймай, жаңа жұмыс орындарын құрумен және бюджетке елеулі салық түсімдерін қамтамасыз етумен маңызды әлеуметтік рөл атқарады. Қазіргі күрделі жағдайда кәсіпкерлік тұрақтандырушы рөл атқара алады, сондықтан қоғам мен мемлекет тарапынан тиісінше назар аударуға құқылы. Әр мемлекеттің басты мақсаты - экономикалық өсуді қамтамасыз ету. Экономиканың тұрақты дамуы халық шаруашылығындағы шағын және орта кәсіпорындардың үлесіне тікелей байланысты. Шағын және орта кәсіпкерліктің дамуы орта таптың қалыптасуына, "салауатты" бәсекелестік ортаның пайда болуына ықпал етеді, нәтижесінде ел азаматтарының өмір сүру деңгейіне оң әсер етеді. Авторлар Қазақстандағы кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік қолдаудың қазіргі жағдайы мен проблемаларын талдады. Зерттеудің негізгі мақсаты - Қазақстандағы кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік қолдауға талдау жасау. Сонымен қатар, авторлар Қазақстанда тіркелген шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері мен жеке кәсіпкерлік субъектілерінің даму динамикасын зерттеді. Соңында, авторлар Қазақстандағы кәсіпкерлік субъектілерін ынталандыру мен қолдаудың негізгі бағыттарын ұсынды, сондай-ақ кәсіпкерлікті дамыту параметрлері берілді.

https://doi.org/10.48081/EPVW6050

2025

Выпуск 1

Занятость населения является ключевым инструментом борьбы с бедностью. Однако проблема бедности среди работающих остается серьезной и привлекает значительное внимание. Проблема бедности среди работающих в Республике Казахстан актуальна в связи с экономическими и социальными изменениями, происходящими в стране. Бедность среди работающих - это население, которое, несмотря на трудоустройство, не может обеспечить себя и свою семью достаточным уровнем жизни. В статье анализируются основные причины и факторы, способствующие бедности работающего населения, то есть уровень образования, тип работы, демографические особенности и региональные различия, а также проведен анализ доходов работающих за период с 2014 по 2023 год. Основное внимание уделяется особенностям работающих бедных, включая определение, описание и распространение этого явления в различных регионах страны. Также рассматривается влияние экономических и социальных изменений на уровень доходов бедных среди работающих.

https://doi.org/10.48081/JEVE8336

2025

Выпуск 1

There is a change in technological patterns in the world, a transition to the sixth technological order, and the main global trends in the development of high technologies have been identified. Innovation is still a key factor in technological development and economic growth. Innovation does not generate new value, but redistributes it, but in the process of its “templating”, the consumption of innovation becomes part of the newly produced value, and this stage becomes a source of economic dynamics. The choice of priorities for innovative development depends on the level of innovation and industrial and technological development. The logical-theoretical method, comparative analysis, generalization, and statistical method were used in the work. The article examines the current innovative and technological situation in Kazakhstan in the context of changing technological patterns. The content of the main technological directions allocated by the state as priorities along the path of innovative and technological development of the country is revealed. The world trends in the development of high technologies, factors of innovative development are presented. Startups funded by a domestic venture fund are considered. Recommendations for the implementation of innovative development are proposed, which include strengthening investment and innovation activity. Measures are allocated for the implementation of the National Development Plan of the Republic of Kazakhstan until 2029.

https://doi.org/10.48081/ILHS1528

2025

Выпуск 1

Бұл мақала Қазақстанның теміржол көлігі инфрақұрылымын басқарудың өңірлердің тұрақты дамуына әсерін кешенді зерттеуді ұсынады. Зерттеу экономикалық белсенділікті және халықтың әлеуметтік қанағаттануын арттыруда көлік жүйелерін дұрыс басқарудың маңыздылығын көрсетеді. Қазақстан тәуелсіздік алғалы бері көлік инфрақұрылымын жаңғыртуда айтарлықтай жетістіктерге жеткені мойындалды. Дегенмен, жолдардың сапасы сияқты жақсартуды қажет ететін тұстары да бар, ол үшін үнемі инвестиция мен жаңғырту қажет. Көлік инфрақұрылымының дамуы аймақтардың экономикалық белсенділігіне айтарлықтай әсер етеді. Көлік желісі жақсы дамыған аймақтар экономикалық өсудің жоғары қарқынын көрсетеді. Зерттеу қалалық және ауылдық жерлердегі көлік қызметіне қанағаттану деңгейіндегі айырмашылықтарды анықтады. Ірі қалаларда қанағаттану деңгейі жоғары, бұл халықтың қанағаттануын арттыру және көлік қызметтеріне тең қолжетімділікті қамтамасыз ету үшін ауылдық және шалғай елді мекендердегі инфрақұрылымды жақсарту қажеттігін көрсетеді. Экологиялық таза технологияларды, соның ішінде теміржол көлігін дамыту ірі қалалардағы СО2 шығарындыларын азайтуға айтарлықтай әсер етеді, бұл экологиялық жағдайды жақсартып қана қоймай, көлік жүйесінің экономикалық тиімділігін арттырады. Тұрақты экономикалық өсуді қамтамасыз ету және халықтың өмір сүру сапасын жақсарту үшін аз дамыған өңірлерде көлік желілерін жаңғырту мен кеңейтуге инвестициялауды жалғастыру қажет.

https://doi.org/10.48081/RHFE8982

2025

Выпуск 1

The agricultural sector plays a critical role when it comes to economic development, food security, and environmental sustainability. This particular study looks at factors that affect total factor productivity (TFP) in agricultural state-owned enterprises (SOEs) and private farms. The research identified and evaluated land use efficiency, labor productivity, capital investment, and the adoption of sustainable practices for over 11,982 farms in Kazakhstan within a ten-year timeframe. The results exhibit productivity differences between SOEs and private farms. A larger share of private farms outcompetes SOE due to more efficient labor utilization and allocation of resources while the SOEs are more productive due to self-sufficient capital investment and infrastructure. As expected, lagged TFP (TFP from the last period) turns out to be an important predictor of TFP within the industry, for which there has been a great emphasis in the cross-section analysis. Additionally, the consequences of land use and agricultural sustainability positively contributed to TFP. These results confirm the expectations about responsible farming with a focus on resource optimization. On the other hand, crop yield was discovered to have an inverse relationship with TFP. This implies low levels of TFP growth because of efficiences associated with over-relies on inputs. This research is useful for policymakers and stakeholders as it expands the range of possibilities for multi-targeted approaches.

https://doi.org/10.48081/CPMV9226

2025

Выпуск 1

Мақалада цифрлық жетілу ұғымы және оны бағалаудың әдістемелік негіздері қарастырылады. Цифрлық жетілу – бұл компанияның заманауи технологияларды енгізу және пайдалану арқылы бизнес-процестерді оңтайландыруға, инновациялық шешімдерді қолдануға және нарықтық жағдайларға икемделуге қабілеттілік деңгейін сипаттайтын маңызды көрсеткіш. Мақалада цифрлық жетілудің әртүрлі деңгейлерін сипаттау үшін қолданылатын негізгі тәсілдер мен көрсеткіштер жүйеленген. Мысалы, ODMM (Open Digital Maturity Model), Digital Maturity Index (DMI), Digital Maturity Model (DMM), сондай-ақ International Institute for Management Development (IMD) және Cisco әзірлеген Digitization Piano модельдері талданады. Бұл модельдер ұйымның цифрлық жетілуін бағалау үшін қолданылатын негізгі категориялар мен өлшемдерге негізделген. Бағалау салаларына стратегия мен көшбасшылық, цифрлық мәдениет, IT-мүмкіндіктер, клиентке бағдарлану, инновациялар, процестер мен құрылымдық өзгерістер кіреді. Әр модельдің ерекшеліктері, оның қолдану аясы мен кәсіпорынның дамуына қосатын үлесі көрсетілген.Мақалада цифрлық жетілуді бағалаудың әдістемелік құралдары кәсіпорындарға жаңа цифрлық технологияларды енгізу арқылы процестерді оңтайландыру, шығындарды азайту және клиенттердің қанағаттану деңгейін арттыруға бағытталған ұсыныстар әзірлеу үшін қолданылады. Зерттеу нәтижелері цифрлық трансформация процесінде ұйымдарға олардың күшті және әлсіз жақтарын анықтап, даму жол картасын құруға көмектеседі.

https://doi.org/10.48081/GJAG6537

2025

Выпуск 1

Since the forecasting of general economic income in diversified industries has a number of peculiarities associated with the presence and nature of the stochastic relationship of production and economic indicators, as well as the uncertainty of production and market conditions of the planning year, to calculate the forecast values of marginal income in this article is used the method of forecasting, which uses the principles of expert judgment in combination with probabilistic analysis of historical data and assumes the correction of historical data The model was tested on the materials of agrarian production of one of the largest agricultural regions of the country - North-Kazakhstan region. To calculate the forecast values of marginal income of agricultural crops of commercial crop production of the North-Kazakhstan region, historical data on yields, variable costs and prices of realization of agricultural products of the region were used. In general, the development of such models, their testing and practical application are justified in solving the problems of forecasting and analysis of consequences from the implementation of regional and national agricultural economic programs.

https://doi.org/10.48081/FUSG2170

2025

Выпуск 1